Belize, Bermudy, Gibraltar, Kajmany, Montserrat oraz Turks i Caicos zostaną wykreślone z czarnej listy rajów podatkowych – wynika z przekazanych do konsultacji społecznych w dniu 12 lutego 2015 r. projektów rozporządzeń Ministra Finansów w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową odpowiednio w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych i od osób prawnych. W 2013 r. z listy tej zniknęły 3 dependencje Korony brytyjskiej Jersey, Guernsey i Wyspa Man. Z chwilą wejścia w życie nowych rozporządzeń polska lista rajów podatkowych zmniejszy się zatem z początkowych 40 do 31 państw i terytoriów.

Dla polskiego podatnika oznacza to, że będzie mógł on w ww. jurysdykcjach posiadać lub kontrolować spółki i inne jednostki organizacyjne bez obawy o to, że automatycznie i bezwarunkowo zostaną one objęte zakresem nowowprowadzonych regulacji o CFC, lub że dokonywane z takimi podmiotami transakcje będą podlegały szczególnym zasadom na podstawie przepisów o cenach transferowych. Jednocześnie polski rezydent podatkowy prowadzący działalność poprzez podmioty zarejestrowane w ww. jurysdykcjach nie będzie mógł już dłużej liczyć na zachowanie anonimowość wobec polskich organów podatkowych i organów kontroli skarbowej. Decyzja o wykreśleniu z ww. katalogu została bowiem podjęta w związku zawarciem przez rzeczone jurysdykcje umów z Polską o wymianie informacji ws. podatkowych, a także jako skutek uzyskania przez każde z tych państw lub terytoriów pozytywnej oceny OECD, zawartej w raportach z 2 tury przeglądu występującego pod mianem Peer Review. Otrzymanie pozytywnej oceny stanowi potwierdzenie, że ww. jurysdykcje co najmniej w dużym stopniu spełniają standardy OECD dotyczące efektywnej wymiany informacji podatkowych, w tym dysponują prawnymi i organizacyjnymi możliwościami pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania informacji nt. tożsamości rzeczywistych właścicieli spółek oraz prowadzonej przez nich działalności.

Mimo, iż pierwsze zestawienie polskiej listy rajów podatkowych opierało się na katalogu „szkodliwych podatkowo” jurysdykcji określonych przez OECD w raporcie z 2004 r., to aktualnie wykazy te nie są ani tożsame, ani nie określają je te same kryteria oceny. Podobnie jest w przypadku pozostałych 15 państw członkowskich UE, które obecnie publikują czarne lub białe listy pozwalające określić państwa lub terytoria stosujące szkodliwą konkurencję podatkową.

Odnosząc się do 6 jurysdykcji, które mają być wykreślone z polskiej listy rajów podatkowych charakterystyczne jest, iż wśród nich jedynie Belize odzyskało pełną niepodległość od Wielkiej Brytanii, pozostałe zaś nadal są terytoriami zależnymi Zjednoczonego Królestwa. W kontekście faktu, że brytyjskie terytoria zależne aktualnie są liderami wśród rajów podatkowych jeśli chodzi o szybkość i efektywność dostosowywania się do międzynarodowych standardów wymiany informacji podatkowych, warto przypomnieć, że co najmniej od lat 50. XX w. te same terytoria wiodły prym w rozwoju globalnego sektora usług off-shore, charakteryzującego się brakiem opodatkowania dochodów uzyskiwanych za granicą oraz surowo przestrzeganą zasadą poufności informacji dotyczących zagranicznych rezydentów. Doświadczenia brytyjskich rządów kolonialnych oraz pokojowej drogi dekolonizacji stworzyły najwyraźniej szczególnie korzystne warunki dla ukształtowania się reżimów prawnych nastawionych na prowadzenie mniej lub bardziej szkodliwej dla innych krajów konkurencyjnej polityki podatkowej. Przykłady takich reżimów obserwujemy obecnie we wszystkich częściach globu, tytułem przykładu wymieniając Singapur, Hong Kong, Macau, Labuan, Mauritius, Bahrain, a także Maltę i Cypr. Wśród nich ważne miejsce zajmują terytoria, które mimo szerokiej autonomii w zakresie polityki wewnętrznej, w dziedzinie spraw zagranicznych nadal pozostają zależne od rządu w Londynie. Wykształcenie się w granicach poszczególnych brytyjskich terytoriów zależnych systemów gospodarczych, których główne źródło PKB stanowi sektor finansowych, prawnych i korporacyjnych usług off-shore (kumulatywnie stanowiący być może największe centrum finansowe na świecie), było możliwe nie tylko dzięki legislacyjnej niezależności w kluczowych dla tego typu reżimów dziedzinach prawa, lecz również dzięki takim czynnikom jak dążenie dawnej metropolii do osiągnięcia przez terytoria zależne samowystarczalności ekonomicznej, uzyskania przez nie istotnego wsparcia kapitałowego i organizacyjnego ze strony przedstawicieli londyńskiego City, a także zagwarantowaniu zagranicznym inwestorom relatywnie wysokiego poziomu bezpieczeństwa prawnego, przejawiającego się m.in. w objęciu brytyjskich terytoriów zależnych od 1972 r. zakresem jurysdykcji Tajnej Rady Wielkiej Brytanii (Privy Council) jako najwyższej instancji odwoławczej od wyroków lokalnych sądów.

Mimo popartej licznymi badaniami i ujawnionymi skandalami powszechnej świadomości, iż brytyjskie terytoria zależne są wykorzystywane do ukrywania nieopodatkowanych lub nielegalnych dochodów i prania brudnych pieniędzy, do niedawna rząd w Londynie tolerował taki stan rzeczy i nie ingerował w sprawy wewnętrzne tych jurysdykcji. Mimo, iż w ostatniej dekadzie brytyjskie terytoria co do zasady nie opierały się zbyt mocno międzynarodowej presji w kwestii dostosowania się do międzynarodowych standardów w zakresie wymiany informacji, to w praktyce wdrażanie odpowiednich rozwiązań prawnych z reguły okazywało się mało skuteczne. Funkcjonowanie brytyjskich rajów podatkowych blokowało z kolei możliwość wymuszenia przez największe państwa G-20 i OECD pełnej współpracy w sprawach podatkowych ze strony pozostałych państw i terytoriów, którym przypisywana jest szkodliwa konkurencja podatkowa, w tym Szwajcarii, Luksemburga i Austrii. Ostatecznie jednak, z uwagi na założenia polityki fiskalnej rząd w Londynie został zmuszony do zaostrzenia swojej podejścia do terytoriów zależnych, konsekwencją czego była deklaracja brytyjskiego ministra skarbu z maja 2013 r. o przystąpieniu brytyjskich terytoriów zależnych do planowanego przez 5 największych państw UE systemu automatycznej wymiany informacji ws. podatkowych. W rezultacie inicjatywa ta bardzo szybko mogła zostać przekuta w realne i efektywne działania UE i OECD zmierzające do objęcia automatyczną wymianą informacji praktycznie wszystkich państw i terytoriów na świecie.

Wykreślenie z polskiej listy państw i terytoriów uznawanych za stosujące szkodliwą konkurencję podatkową wyłącznie jurysdykcji brytyjskich, w sumie już 9, stanowi kolejny argument na to, że z grona rajów podatkowych czynią one największe i najszybsze postępy w dostosowywaniu swoich systemów prawnych do międzynarodowych standardów w zakresie współpracy podatkowej. Powyższa konkluzja nie może być jednak najwyraźniej po myśli przygotowującego się do majowych wyborów parlamentarnych lidera brytyjskiej opozycji, laburzysty Eda Miliband’a, który 7 lutego 2015 r. ostro zaatakował rządy brytyjskich terytoriów zależnych oskarżając je o brak kooperacji w sprawach podatkowych. W świetle tego wystąpienia nieciekawie maluje się przyszłość rządów ww. karaibskich jurysdykcji, jeżeli nadchodzące wybory wygra Partia Pracy. Mimo wszelkich starań nakierowanych na likwidację „szkodliwych” reżimów podatkowych, których konsekwencją może być załamanie najważniejszego sektora gospodarki tych terytoriów, nowopowołany premier Miliband i tak może wnioskować do OECD o umieszczenie ich na czarnej liście niekooperatywnych rajów podatkowych (pustej od 2009 r.), jeżeli te nie wprowadzą w ramach swoich systemów prawnych m.in. instytucji rejestru spółek z publicznym dostępem do danych identyfikujących rzeczywistych właścicieli podmiotów gospodarczych. Pan Miliband nie zważa przy tym na fakt, że Zjednoczone Królestwo jest obecnie jedynym państwem członkowskim OECD, które wprowadziło taki publiczny rejestr spółek. (pd)

Piotr Dąbrowski
p.dabrowski@sadkowskiiwspolnicy.pl
Dział Międzynarodowego Planowania Podatkowego
Sadkowski i Wspólnicy