Pożyczka sprzed lat może być źródłem poważnych kłopotów

Kiedy spółka kapitałowa potrzebuje pilnie środków pieniężnych wspólnik (wspólnicy) decydują się często na udzielenie pożyczki. Jest to szybki i niekłopotliwy sposób na zasilenie konta spółki (nie trzeba podejmować uchwał, odwiedzać notariusza itp.).

Otrzymanie pożyczki wiąże się zasadniczo z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2% kwoty pożyczki. Od tej reguły istnieją liczne wyjątki, np. z PCC zwolnione są pożyczki udzielone spółce przez jej wspólnika, a umowy pożyczki zawarte za granicą w sytuacji, kiedy pożyczane pieniądze również znajdują się za granicą w momencie zawarcia umowy, w ogóle nie podlegają PCC.

W przypadku, gdy podatek był należny, a nie został zapłacony, w spółce może powstać zaległość podatkowa. Taka zaległość ulega przedawnieniu, co do zasady, po upływie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Wydawałoby się, że wraz z przedawnieniem sprawa PCC zostaje zamknięta. Tak jednak nie jest. Mianowicie, w myśl ustawy o PCC obowiązek podatkowy powstaje (ponownie) z chwilą powołania się przez podatnika na fakt dokonania czynności cywilnoprawnej – jeżeli podatnik nie złożył deklaracji w terminie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności podatku, a następnie powołuje się przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt jej dokonania. Co więcej w takim przypadku spółka powinna zapłacić PCC w wysokości aż 20% otrzymanej pożyczki. Z odpowiedzialności nie można zwolnić się płacąc 2% PCC i składając tzw. czynny żal. W konsekwencji przedawniona pożyczka, od której PCC nie został zapłacony (choć powinien być) pozostaje źródłem permanentnego ryzyka dla spółki.

Obowiązek zapłaty PCC w wysokości 20% powstanie zresztą także wówczas, kiedy termin przedawnienia jeszcze nie upłynął, a podatnik powołał się przed organem podatkowym na fakt zawarcia w przeszłości pożyczki, od której podatek nie został uiszczony.

Należy dodać, że wszystkie powyższe uwagi znajdują zastosowanie również do osób fizycznych, które np. w odpowiedzi na pytanie władz skarbowych o źródło posiadanego majątku mogą odwołać się do otrzymanej pożyczki. Zarówno spółki jak i osoby fizyczne, o których mowa, powinny rozważyć podjęcie odpowiednich kroków w celu ograniczenia ryzyka wiążącego się z przeszłymi zdarzeniami.